Соопштенија

На 4 април 1904 година во 12 часот и 25 минути, пограничното подрачјето помеѓу Пехчево и Кресна (Р. Бугарија) било погодено од разорнувачки земјотрес со магнитуда од 7.8 степени според Рихтеровата магнитудна скала и интензитет од Х степени според EMSC-98. Ова е најсилниот земјотрес кој се случил на копнениот дел на Балкански полуостров. Најголемиот дел од населените места околу епицентарот биле целосно разурнати, куќите биле непогодни за живеење, поради што жителите живееле во шатори и колиби. Огромни материјални штети имало и низ целата држава како и во соседството, Бугарија, Србија, Албанија, Грција, каде земјотресот бил почувствуван.

Бројот на загинати и повредени достигнал до околу 150 лица. Овој земјотрес се карактеризира со разни сеизмодеформации и тоа сеизмотектонски (воочливи раседи на површината на Земјата), сеизмогравитациони (одрони, клизишта и др.) и сеизмодинамички (појава на пукнатини на хоризонтални терени). Како позначајни може да ги издвоиме големите пукнатини кои ги предизвикал како во Пехчево, така и во сите останати места каде земјотресот бил почувствуван. Станува збор за широки и длабоки пукнатини, особено оние близу до епицентарот, чиј крај неможел да се види, луѓе се спуштале но не стасувале до дното, а одекнувањето од фрлен камен се слушало цела минута. Покрај пукнатините, истиот предизвикал и појава на ликвифакција (феномен при кој почвата под дејство на динамичкото влијание на земјотресот ги губи своите механички својства и добива особини на вискозна средина) и избивање на топла и ладна вода на повеќе места, некаде таа избивала од површината нагоре до 100м, некаде предизвикала поплави, а по одредено време истата изчезнала.

На главниот земјотрес му претходеле три умерено силни до силни земјотреси со магнитуди од 5.1 до 7.3 степени, а во афтершоковата (последователна) активност, која траела речиси две години, биле забележани уште 5 земјотреси, 3 во 1904 година и 2 во 1905 година со магнитуди од 5.4 до 6.5 степени според Рихеровата скала.

Во текот на вчерашниот ден, гости во Сеизмолошката опсерваторија ни беа учениците од третта и четвртта година од ПСУ „Јахја Кемал“ од Скопје со кои имавме одлично интерактивно предавање, преку кое учениците ја увидоа широката примена на физичките принципи и закони во конструирањето на сеизмолошките инструменти, регистрирањето на земјотресите, но и одредувањето на нивните параметрите. Научната дебата со учениците продолжи кон објаснување на моменталните, но и идните потенцијални можности и недостатоци на сеизмологијата како наука. Секако, неизоставен дел беа и мерките за заштита од земјотрес.

Им благодариме на учениците за одличната научна дебата и ги покануваме на повторна посета!

На 22.3.1910 година, во 02 часот и 06 минути по локално време, во атарот на село Мрежичко, јужно од Кавадарци се случил разорен земјотрес со магнитуда МL=5,5 степени според Рихтеровата скала и интензитет I0=VIII степени според ЕМС-98. Од силината на земјотресот најмногу биле погодени селата Клинево, Рожден, Беглиште и Мрежичко каде куќите претрпеле значителни штети, а голем дел и наполно биле разрушени. Земјотресот бил почувствуван на територијата на цела Македонија, но и во градот Воден во Р. Грција. Овој земјотрес е досега најсилниот земјотрес забележан во Тиквешкиот регион.

Денес, на посета во Опсерваторијата ни беа учениците од прва и втора година од ПСУ „Јахја Кемал“ - Скопје. За време на посетата учениците се запознаа со физичките принципи на работа на сеизмолошките инструменти, начинот на анализа на сеизмолошките податоци и секако мерките за заштита при земјотрес. 

Телеметриската сеизмолошка мрежа на Република Северна Македонија, на сеизмолошките станици инсталирани ширум нашата територија, одржувани од Сеизмолошката опсерваторија при Природно-математичкиот факултет во Скопје, рано утринава на 14.03.2024 година во 4 часот и 06 минути регистрираше земјотрес чиј епицентар се наоѓа 247 km северозападно од Скопје, во Република Црна Гора, со Рихтерова локална магнитуда M_L5.3.

Според досегашните податоци со кои располага опсерваторијата, земјотресот нема предизвикано значителни материјални штети. На територијата на нашата Република, земјотресот е почувствуван во северните и југозападните делови од Републиката,

- Тетово, Гостивар, Дебар, Кичево, Охрид, Струга и Ресен со интензитет од III-IV степени според Европската макросеизмичка скала,

- Скопје, Куманово и Велес со интензитет од III степени според истата скала.

Во изминатите десетина дена, на покана на наставничка по географија Милица Петраклиева од ООУ „Лазо Трповски“ од Карпош, вработените од опсерваторијата одржаа серија на работилници за учениците од шесто до деветто одделение од училиштето под наслов „Науката позади земјотресите“. Преку четирите (4) практични вежби, дополнети до кратко теориско објаснување, учениците се запознаа со различните својства на внатрешноста на Земјата, причините за настанување на земјотреси, параметрите со кои се објаснуваат и секако мерките за тоа како да се заштитат за време на земјотрес.

Им благодариме на сите вклучени за успешните работилници и се надеваме на се почеста соработка!

Во текот на денешниот ден, гости во Опсерваторијата ни беа учениците од шесто одделение од ООУ „Илинден“ од Крива Паланка. За време на едночасовната прошетка низ просториите на опсерваторијата учениците одблиску се запознаа со работните задачи на еден сеизмолог, но и начинот на кој тие се извршуваат. Неизбежен дел од предавањето секако беа и мерките за заштита при земјотрес.

На 12 март 1960 година, во епицентралното подрачје Тетово – Гостивар во 11 часот и 54 минути UTC (Coordinated Universal Time), се случил земјотрес со разорна магнитуда од 5.6 степени. Истиот бил почувствуван со максимален интензитет од 8 степени според EMSC-98 во населените места близу до епицентарот, а со интензитет 7 степени според EMSC-98 и помал во останатите делови од државата и надвор од неа. Земјотресот одзел еден живот, имало повеќе повредени и истиот предизвикал бројни материјални штети.

Пред 93 години на 8 март 1931 година, градот Валандово бил погоден од серија земјотреси. Од вкупно 22 умерено силни до силни земјотреси, кои се случиле  на 7 и 8 март, два биле со магнитуда M_L≥6.0. Едниот од нив воедно е и најсилниот досега познат земјотрес во овој регион, со магнитуда од 6.7 степени и длабочина на хипоцентарот од околу 16 km. Земјотресот бил почувствуван со максимален интензитет од X степени според EMSC-98.

За време на земјотресот од 1931 година биле оштетени околу 45 населени места, од кои 29 во најтесното епицентрално подрачје (регионот на Валандово) и 16 во неговата непосредната околина (регионот на Струмица). Во епицентралното подрачјето, 89% од градежниот фонд било уништено, додека во непосредната Валандовска околина е уништен 39%.

Телеметриската сеизмолошка мрежа на Република Северна Македонија, на сеизмолошките станици инсталирани ширум нашата територија, одржувани од Сеизмолошката опсерваторија при Природно-математичкиот факултет во Скопје, денес 27.02.2024 година во 23 часот и 37 минути регистрираше земјотрес чиј епицентар се наоѓа 128 km југозападно од Скопје, во соседна Република Албанија, со Рихтерова локална магнитуда M_L3.1.

Според досегашните податоци со кои располага опсерваторијата, земјотресот е почувствуван во југозападниот дел од Републиката, во Дебар и околината, со интензитет од III степени според Европската макросеизмичка скала.