Прва генерација на сеизмолошка инструментација: механички сеизмографи

Во првата половина на 1957 г., веднаш по завршувањето на изградбата на зградата на Сеизмолошката станица во Скопје, на порано избраната локација од проф. Јеленко Михајловиќ на североисточните падини на планината Водно, во населбата Кисела Вода, извршена е монтажа на инструментите: два среднопериодични механички сеизмографа од типот MAINKA, поставени на начин да ги бележат движењата на тлото долж правците север–југ (N–S) и исток–запад (E–W), а поврзани со еден контактен часовник WIECHERT, сопственост на Сеизмолошкиот завод од Белград. Секој од овие сеизмографи имаат физичко нишало со маса од 450 kg. На нишалото е прицврстена игла, која го бележи движењето на нишалото односно тлото врз начадена хартија поставена на цилиндер што ротира. Часовникот WIECHERT го обезбедува маркирањето на минутите на хартијата. Монтажата е извршена од Владимир Принц, соработник на Геофизичкиот завод при Природно-математичкиот факултет на Универзитетот во Загреб, со учество на Ди­мит­рије Тра­јиќ, соработник на Сеизмолошкиот завод од Белград, и Гиго Милески од Сеизмо­лош­ката ста­ница во Скопје. Со таа опрема, станицата ја започнува својата работа на 1.7.1957 г. Од овој датум, под уредништво на Гиго Милески, започнува и објавувањето на резултатите од сеизмолошките набљудувања во сеизмолошки билтен. Гиго Милески, во ја­ну­ари 1960 г., преминува на работа на Катедрата по географија на При­родно-математичкиот фа­­кул­­тет во Скопје, но до 28.2.1961 г. останува хонорарен в.д. управник на ста­ницата.

Во 1958 г., Ректоратот на Универзитетот во Скопје, на предлог на ректорот проф. д‑р Марин Каталиниќ, носи решение со коешто Драган Хаџиевски, дипломиран физичар на Ка­тедрата по физика во Скопје, се избира во звањето асистент во Сеизмолошката ста­ница во Скопје и се упатува на специјализација по сеизмологија кај проф. д-р Јосип Мокровиќ во Геофизичкиот завод при Природно-математичкиот факултет на Универзитетот во Загреб. Дра­ган Хаџиевски кај проф. д‑р Марин Каталиниќ и проф. д‑р Јосип Мокровиќ презема об­врска, истовремено со специјализацијата по сеизмологија, да започне и студии по геофизика во истиот завод. Двете програми тој ги завршува во 1961 г. На 1.3.1961 г. е именуван за раководител на Сеизмолошката станица, функ­ција што ја извршува до 5.7.1988 г.

Со одлука на Универзитетскиот совет, во почетокот на 1962 г. се формира Совет на Сеиз­молошката станица во Скопје, кој дава голема помош во решавањето на научните и стручните прашања. Првиот состав на овој совет е следниов: Милош Павловиќ (геолог) претседател на Советот, Ордан Печијаре (физичар), Јосип  Мозер (физичар), Душан  Манаковиќ (географ), Славчо Бахчеванџиев (физичар), сите од Природно-математичкиот факултет во Скопје, и Петар Мишковски, прав­ник од Републичкиот секретаријат за внатрешни работи.

На 15.2.1963 г., Драган Хаџиевски го монтира среднопериодичниот  механички  сеизмограф CONRAD, отстапен на Сеизмолошката станица во Скопје од страна на Сеиз­мо­лош­киот завод во Белград уште во 1957 г. Овој сеизмограф има нишало со маса од 25 kg, на кое е прицврстена игла, а која го бележи движењето на нишалото односно тлото врз начадена хартија поставена на цилиндер што ротира. Сеизмографот е поставен така што да ги регистрира движењата на тлото долж правецот север–југ (N–S).

Силниот скопски земјотрес од 26.7.1963 г. ја затекнува станицата во вакви скромни материјални услови и минимални кадровски можности. Сеизмографите во станицата, со техничка огра­ниченост во однос на силните локални земјотреси, биле исфрлени од работа на самиот почеток на земјотресот. Меѓутоа, Драган Хаџиевски успеал околу 38 минути по настапот на земјотресот да го врати во работа сеизмографот CONRAD N–S, а, по околу 2 часа и 32 минути, и сеизмографот MAINKA N–S. Со ова, пак, е обезбедено и непрекинатото издавање на Сеизмолошкиот билтен и на засебни извештаи, кои допринесувале за навремена информираност на населението и за пре­зе­мање соодветни заштитни мерки по силниот земјотрес.


Нишалото (цилиндрична маса од 450 kg) и регистраторот (игла врз начадена хартија на цилиндер што ротира) на еден од сеизмографите MAINKA.


Среднопериодичниот механички сеизмограф CONRAD, компонента север–југ, пуштен во работа во Сеизмолошката станица во Скопје на 15.2.1963 г. Масата на нишалото на сеизмографот е 25 kg, а регистрацијата е со игла врз начадена хартија на цилиндер што ротира.


Среднопериодичните механички сеизмографи MAINKA, компоненти север–југ (право) и исток–запад (на страна), пуштени во работа во Сеизмолошката станица во Скопје на 1.7.1957 г.




© 2024. Сеизмолошка опсерваторија, ПМФ, УКИМ, Скопје.